Katedra potocznie nazywana La Seu to flagowy zabytek architektoniczny Majorki.
Monumentalna i majestatyczna budowla stanowi wyraz historii i architektury wyspy.
Usytuowana na wzniesieniu, górująca nad murami miasta oddzielającymi ją również od morza, La Seujest rzymskokatolicką katedrą gotycką, która traktowana jest nie tyle jako budowla co raczej dzieło sztuki wzbudzające powszechny i całkowicie uzasadniony zachwyt.
Masywna sylwetka katedry sprawiająca wrażenie wyłaniającej się spośród skarp i pinakli przez katalońskiego artystę Santiago Rusiñoli Prats, nazwana została „kwiatem w Ogrodzie Ludzkości”.
Trochę historii…
Początki katedry sięgają wieku XIII i wiązane są z osobą Jaume I.
Znany jako Jakub I Zdobywca, król Aragonii i hrabia Barcelony, nosił również tytuły króla Walencji oraz króla Majorki.
Wedle przekazów kiedy Jakub I Zdobywca wraz ze swą flotą udał się na wyspę zajmowaną ówcześnie przez Maurów, rozszalał się groźny sztorm. Bogobojny władca zwrócił się do Matki Boskiej w modlitwie o ocalenie i zwycięstwo nad Maurami. Po bezpiecznym dotarciu na wyspę mimo sztormu oraz zwycięstwie nad wrogiem, w dowodzie swej wdzięczności, król nakazał wzniesienie katedry ku czci Matki Boskiej. Stąd właśnie oficjalna nazwa -Katedra Santa Maria Palma.
Jako miejsce kultu katolickiego katedra miała znaczenie nie tylko religijne ale także polityczne. Powstała na miejscu meczetu, co samo w sobie stanowić miało symbol zwycięstwa chrześcijaństwa nad islamem i być dowodem podboju Katalonii. Równocześnie La Seumieści panteon królów Majorki i była miejscem ich koronacji.
Kamień węgielny umieszczony został w roku 1229 i już w roku 1232 zakończono budowę apsydy.
W roku 1269 czyli 37 lat później biskup poświęcił ołtarz główny. Wtedy jednak La Seunie przypominała swym wyglądem obecnej katedry. Jej budowa trwała przez kilka kolejnych stuleci, wykorzystując dobrodziejstwo średniowiecza jakim były płatne odpusty finansujące budowę. Dzięki trwającej kilka wieków budowie, katedra jest wyrazem zmian zachodzących w historii, stylach i architekturze.
Tkankę budowli stanowią rozmaite wpływy i tendencje –od gotyku przez renesans i barok, kończąc na XX-wiecznych nurtach architektonicznych. Na mocy testamentu króla Jakuba II z roku 1306, który pragnął zostać pochowanym w Kaplicy Trójcy Świętej, została wzniesiona w roku 1314. Następnych latach wzniesiono Kaplicę Królewską oraz nawy boczne. Ze względu na konflikty polityczne z udziałem Piotra Aragońskiego i Jakuba III, prace zostały przerwane na około 30 lat i wznowione dopiero w roku 1377. Ukończone zostały w tym czasie Kaplica Korony oraz dwa przęsła nawy głównej. Do końca XIV wieku istniały już cztery kaplice otoczone łukami przyporowymi i skarpami. Na wiek XV przypadły prace nad kolejnymi przęsłami oraz usunięciem pozostałości istniejącego wcześniej meczetu. W roku 1490 zapadło się sklepienie w części centralnej, które odbudowane zostało po prawie stu latach.
Znakiem ukończenia prac nad nawami w roku 1587 umieszczono ostatni zwornik.
Gdy w roku 1601 ukończono dekorację portalu głównego, prace zostały uznane za ukończone a katedrę konsekrowano. W następnych stuleciach ze względu na katastrofy budowlane takie jak zapadnięcie się sklepienia (co miało miejsce cztery razy), katedra przechodziła renowacje. Mające miejsce 15 maja 1851 roku trzęsienie ziemi spowodowało ubytki z fasadzie budynku. Podjęto wtedy decyzję o odnowieniu wyglądu katedry. Z XIX wieku właśnie pochodzą rekonstrukcje w stylu neogotyckim.
Mistrz nad mistrzami
Ostatnimi działaniami prowadzonymi w latach w latach 1904–1914, skupiającymi się głównie na układzie prezbiterium, kierował najświetniejszy z hiszpańskich architektów –Antonio Gaudí.
Wyposażenie katedry stanowi między innymi baldachim projektu Gaudiego. Znajdujący się w prezbiterium element zwieńczający ołtarz, wzbudza kontrowersje i czasem nazywany jest ze względu na swój wygląd „piniatą”. Prekursor hiszpańskiego modernizmu mawiał, że nie ma powodów by nie próbować czegoś nowego, dlatego, że nikt tego wcześniej nie próbował. Mimo ogromnych zasług Gaudiego dla architektury i sztuki, wartość artystyczna baldachimu jest mocno dyskusyjna.
Tematem dyskusji i polemiki mieszkańców Palmy oraz znawców sztuki jest też znajdujące się w jednej z kaplic dzieło Miguela Barcelo, przedstawiające owoce morza i ziemi. Aby wprowadzić tę instalację usunięto z terenu katedry małą chatkę, która znajdowała się pomiędzy filarami, a którą w XVIII wieku wykupiła od kanoników kobieta pragnąca żyć w odosobnieniu.
Styl, który prezentuje katedra La Seu, określić można jako gotyk lewantyński lub śródziemnomorski.
Nazw tych stosuje się dla rozróżnienia stylów znanych w Koronie Aragonii. Analizując gotyk powstający na terenie kontynentalnej Europy możemy określić styl występujący na Majorce jako łączący wpływy francuskie z elementami lombardzkimi. Co jednak ciekawe, La Seu nie została zaprojektowana na planie krzyża łacińskiego –pozbawiona jest transeptu czyli tzw. nawy poprzecznej niemalże obowiązkowej dla założeń architektonicznych gotyku.
Katedra na powierzchni niemalże 6600 m2 może pomieścić 18000 osób. Założenie budowli to układ trójnawowy, ośmioprzęsłowy. Każda nawa zakończona jest wschodnią apsydą. W centralnej absydzie znajduje się Kaplica Trójcy Świętej z grobami królów Majorki Jakuba II i Jakuba III, a także prezbiterium (zwane również Kaplicą Królewską), w którym mieści się wielki ołtarz.
Imponujące wymiary katedry plasują ją w czołówce najwyższych katedr w Europie.
Pod względem wysokości nawy głównej (43,14m) jest trzecia w kolejności (po Beauvais i Mediolanie), natomiast pod względem wysokości naw bocznych zajmuje pierwsze miejsce. Nawy boczne sięgają 30,17 m wyprzedzając jednym metrem nawy boczne katedry mediolańskiej.
Wnętrze jest niezwykle przestronne i wydaje się wręcz surowe, a to za sprawą niezwykle oszczędnej, jak na standardy gotyckie, dekoracji rzeźbiarskiej. Podobno w roku 1865 Napoleon III zwiedzając katedrę zapytać miał „Nie dotarli jeszcze rzeźbiarze?”.
Rzeczywiście, porównując z francuskim zamiłowaniem do dekoracji i pełnymi rzeźb wnętrzami katedr w Laon, Reims czy Amiens, La Seu wydaje się być dość skromna. W katedrze zastosowano zamiast bogactwa i przepychu rzeźbiarskiego, dekorację o wymiarze mistycznym –światło. Opierając się na koncepcji i wizji opata Saint-Denis (Ile-de-France, nekropolia królewska Korony), mnicha Sugera, światło do świątyni wprowadzają aż 87 przezrocza ulokowane w otworach okiennych.
Wśród aż siedmiu rozet, jedna zyskała miano „wielkiego oka gotyku”.
Mająca ponad 11 m średnicy wewnętrznej i ponad 12,5 m średnicy z pierścieniami, ulokowana na wysokości 32 m, jest największą rozetą gotycką na świecie. Imponujące witraże całkowicie spełniają swoją dekoracyjną rolę czyniąc La Seu skąpaną w boskim świetle.
Fasady
Fachada de l’Almoina ze względu na usytuowanie (część północna) jest fasadą skromną. W miejsce nagiego tympanonu wstawiona została figura Matki Boskiej pochodząca z XVI wieku.
Fachada de la Almudaina powstała w wieku XIX, po trzęsieniu ziemi w roku 1851. Wyraźnie różni sięona od całej kompozycji katedry i w jakimś stopniu odcina od pozostałej tkanki świątyni. Sam architekt, pochodzący z Madrytu Peyronet, miał być niezadowolony ze swojego projektu tuż po jego
realizacji, gdyż zaburzył on ciągłość i zależność między rozetami.
Portal główny poświęcony jest Najświętszej Marii Pannie, której figura znajduje się pośrodku tympanonu. Wykonany został w tzw. estilo plateresco czyli stylu złotniczym. Wokół postaci Marii umieszczono piętnaście symboli oraz inskrypcję „Non es factum tale opus in universis regnis”.
Katedra jest twarta dla zwiedzających :
1 KWIECIEŃ – 31 MAJ / PAŹDZIERNIK
OD PONIEDZIAŁKU DO PIĄTKU:
10:00 – 17:15
1 CZERWCA – 30 WRZEŚNIA
OD PONIEDZIAŁKU DO PIĄTKU :
10:00 – 18:15
2 LISTOPAD – 31 MARZEC
OD PONIEDZIAŁKU DO PIĄTKU
10:00 – 15:15
CAŁOROCZNIE
SOBOTY:
10:00: a 14:15h
Opracowała Aleksandra Procner